အမည္းသံုးပြင့္ဆိုင္

လူ႕အေျခခံစိတ္ေတြျဖစ္တ့ဲ စိတ္ဆိုးတာ၊ ေၾကာက္တာ၊ ေပ်ာ္တာ ဒီခံစားခ်က္သံုးခုဟာ ေမြးကတည္းက ဦးေႏွာက္မွာ အဆင္သင့္ ထင္ထင္ရွားရွား ပါလာတယ္။  ဒါေပမဲ့ အသက္ ႏွစ္ႏွစ္ေလာက္ေရာက္မွ self- conciousness ဆိုတဲ့ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္သိမွဴ၊  သတိထားမွဴေတြ ၀င္လာပါတယ္။  ဒီ့အရင္ကေတာ့ အႏွီးထဲလည္း စိတ္ထင္သလို အီးအီးပါ၊ ရွဴးရွဴးေပါက္မယ္။ ဒါေပမဲ့  ၾကီးလာေလေလ အျပင္လူရဲ့ အယူအဆကို ထည့္တြက္ေလေလျဖစ္လာတယ္။ ရွက္သင့္တာကို ရွက္လာတယ္။ တေျဖးေျဖး ဟိရိၾသတပၼနဲ႕ျပည့္စံုတဲ့ တကယ့္လူေလး ျဖစ္လာတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ altruistic anger   ဆိုတဲ့ မေကာင္းမွဴကို စက္ဆုပ္တာ၊ ကိုယ္နဲ႕႕ံမဆိုင္ေပမဲ့ လူတစ္ဦးအေပၚအတရားလုပ္ေနရင္ မခံခ်င္တာေတြလည္း ရိွလာတတ္ပါတယ္။ Empathy လို႕ေခၚတဲ့ စာနာစိတ္ေတြ ေပၚေပါက္လာပါတယ္။  အဲဒီစိတ္ေတြကေန လူမွဴေရးစံကို သတ္မွတ္ေပးပါတယ္။ အဲဒီစိတ္ေတြကို ေပါင္းရံုးျပီး  ”ကိုယ္က်င့္ႏွင္တံ”လို႕ စာေရးသူက အမည္ေပးပါတယ္။

 ကိုယ္က်င့္ႏွင္တံ ခ်ိဴ႕႕တဲ့ေနတဲ့ေအာက္ပါလူသံုးမ်ိဴးကိုေတာ့ အမည္းသံုးပြင့္ဆိုင္ (Dark Triad) လို႕  အမည္ေပးထားျပန္ပါတယ္။

 (၁) အတၱေပမသမား (Narcissist )

 (၂) ပန္းတိုင္အဓိက၀ါဒသမား ( Machiavellians)

 (၃) စိတ္ၾကမ္းေ၀ဒနာရွင္ (Psychopath )

 (၁) အတၱေပမသမား (Narcissist )

ေရွးေရွးတုန္းက နာဇိစစ္ ေခၚတဲ့ ဂရိလုလင္ပ်ိဴေလး ရိွသတဲ့။  ေရကန္ထဲက သူ႕႕ရုပ္သြင္ကို သူအၾကီးအက်ယ္ ႏွစ္သက္ျပီး ခ်စ္ၾကိဳက္မိသြားသတဲ့။  သူ႕ကို ျမတ္ႏိုးတဲ့ ကညာပ်ိဴေလး Echo ဟာ အသည္းကြဲရေတာ့တာေပါ့။  သူ႕ရဲ့ေဆာင္ပုဒ္က "Others exists to adore me"  တဲ့။ အဲဒီပံုျပင္ကို အေျချပဳျပီး  Narcissim ဆိုတဲ့ေ၀ါဟာရ တြင္က်ယ္လာတာပါ။

အဲဒီ နာဇိစစ္ေတြ ထဲမွာ ေအာင္ျမင္ေက်ာ္ၾကားမွဴေၾကာင့္ ေသြးနထင္ေရာက္ေနသူေတြ၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ပိုတြက္ထားျပီး အေ၀ဖန္မခံႏီုင္သူေတြ၊ အမ်ားအတြက္လုပ္ေနတယ္လို႕ ကိုယ့္ဟာကိုယ္ အထင္ေရာက္ စိတ္ၾကီး၀င္ေနသူေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ 

Michael Maccoby ဟာ နာဇိစစ္ ေတြကိုအထူးျပဳေလ့လာတဲ့ စိတ္ခြဲပညာရွင္ပါ။  သူ႕ရဲ့ေတြ႕ရိွခ်က္အရ ထိပ္တန္းစီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ေတြၾကားမွာ နာဇိစစ္ေတြ ပိုမ်ားလာပါသတဲ့။  ေကာင္းက်ိဴးျပဳ နာဇိစစ္ေတြဟာ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ျပန္လည္သံုးသပ္ျပီး  ေပ်ာ္ေပ်ာ္ပါးပါး အတိုးအေလ်ာ့လုပ္ႏိုင္ၾကတယ္။  ကိုယ့္ရည္မွန္းခ်က္ အေပ်ာက္မခံဘူး။ ပါတ္၀န္းက်င္ေျပာင္းသလို သူလိုက္ေျပာင္းျပီး သူ႕ရည္ရြယ္ခ်က္အတြက္ အေကာင္းဆံုး အသံုးခ်တတ္ၾကပါသတဲ့။ စြန္႕စား တာ၀န္ယူရတဲ့အလုပ္မ်ိဴးေတြ၊ အက်ိဴးအျမတ္မ်ားျပီး ဂုဏ္ရည္ျမင့္တဲ့ အလုပ္ေတြကို လုပ္ခ်င္ၾကတယ္။  စီးပြားေရးလုပ္ငန္းခြင္မွာဆိုရင္ အရြယ္နဲံမလိုက္တဲ့ တာ၀န္ၾကီးေတြကို သူတို႕ယူတတ္ၾကတယ္။

တစ္ဖက္က ေကာင္းက်ိဴးမျပဳ နာဇိစစ္အမ်ိဴးအစားကေတာ့ တစ္ဘာသာပါ။  သူတို႕က ေလးစားတာထက္ ခ်ီးက်ဴးတာကို ပိုၾကိဳက္တယ္။ စမ္းသပ္ေလ့လာခ်က္ေတြအရ သူတို႕့ဟာ အေရခြ႕ံပါးၾကတယ္။  အေ၀ဖန္မခံႏိုင္ဘူး။  အထူးတလည္အေ႕ရးေပးတာကို သိပ္ၾကိဳက္တယ္။  ျပီးေတာ့ သူမ်ားအေပၚ စာနာစိတ္ ( empathy) မထားပါဘူး။  ဆင္ကန္းေတာတိုးျပဳမူျပီး ျပိဳင္ဆိုင္လိုစိတ္ၾကီးမားတယ္။  ဘယ္သူႈ႕ကိုမွ မယံုၾကည္သလို သူတို႕ဂုဏ္ေရာင္ (glory dream )အတြက္ ဘယ္သူ႕ကိုမဆို စေတးရဲပါတယ္။

လူတစ္ေယာက္တည္း ဒီေရာဂါျဖစ္ရင္ အမ်ားကေထာက္ျပျပီး ကုသႏိုင္ေပမဲ့ အုပ္စုလိုက္ဆိုရင္ေတာ့ မလြယ္ေတာ့ပါ။  (တို႕ အမ်ားေကာင္းစားေရး၊ အမ်ိဴးသားေရးလုပ္ေနတယ္။ တို႕ဘ၀ဟာ အစိပၼါယ္ရိွတဲ့ ၾကီးျမတ္တဲ့ဘ၀ျဖစ္တယ္)လို႕ ေတြးလာျပီဆိုရင္ တျခားသူေတြကို ေအာက္လက္ငယ္သားလို႕ ျမင္လာတတ္လို႕ပါ။  ဥပမာေပးရရင္ ခ်ာႏိုဘိုင္း ညဴကလီးယားစက္ရံုက ပညာရွင္ေတြဟာ အႏၱရာယ္ကင္းမကင္းစစ္ေဆးခ်က္ေတြကို တင္ျပဖို႕ က်င့္သံုးဖို႕အေရးမွာ သူတို႕ေလာကကို ဂုဏ္ေရာင္ေမွးမွိန္မွာစို႕းလို႕ လ်စ္လ်ဴျပဳခဲ့ၾကပါသတဲ့။ နာဇိစစ္ေတြဟာ ေအာင္ျမင္မွဴကိုပဲ နားဆင္ခ်င္ပါတယ္။  ရံွဴးတယ္ဆိုတာကို နား၀မွာ ေလသံေတာင္မဟပ္ခ်င္ၾကပါဘူး။ 

အဲဒီမွာ Sycophant လို႕ေခၚတဲ့ ေဖၚလံဖားေတြက သစၥာရိွျခင္းအသြင္ေဆာင္တဲ့ အေရျခံဳျပီး  အေရးၾကီးတဲ့သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို မေျပာဘဲ ဖံုးထားမယ္။  အခြင့္သင့္တိုင္း ေျမွာက္မယ္။ ေဘာ့စ္လုပ္သူကို သူလုပ္သမ်ွဟုတ္ေန မွန္ေနတယ္လို႕အထင္ေရာက္ေအာင္လုပ္ျပီး ကိုယ္က်ိဴးရွာၾကမယ္။  ဒါေပမဲ့ အားလံုးအတြက္ အႏၱရာယ္ၾကီးမားတာကိုေတာ့ သတိမမူမိၾကပါဘူး။

 (၂) ပန္းတိုင္အဓိက၀ါဒသမား ( Machiavellians)

 ကိုယ္က်ိဴးဆိုတာ လူ႕ဘ၀မွာ အဓိက ေမာင္းႏွင္အား လို႕ မကၡီယာဗယ္လီ ( အတိုေကာက္ Mach) က ဆိုပါတယ္။ Niccolo Machiavelli ဟာ Prince ဆိုတဲ့ စာအုပ္မွာ သူ႕တပည့္ကို လမ္းညႊန္ခ်က္ေပးခဲ့ပါေသးတယ္။  ကိုယ္လိုခ်င္တာအတြက္ ဘာပဲလုပ္ရလုပ္ရ၊ ဘယ္နည္းပဲ သံုးရ သံုးရ တဲ့။ 

Mach  ကလည္း နာဇိစစ္လိုပဲ လူေတြကို ခံစားခ်က္ခ်င္းမဆက္ႏြယ္ဘဲ အသံုးခ်ခံ သက္မဲ့ပစၥည္းလို သေဘာထားပါတယ္။  တကယ္ေတာ့ Mach ေတြဟာ စာနာစိတ္ လံုးလံုးမျပတာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။  သူတို႕အတြက္ လိုအပ္လိမ့္မယ္ထင္တဲ့သူေတြအေပၚမွာေတာ့ ေရြးခ်ယ္ျပီး စာနာစိတ္ထားတတ္ၾကပါတယ္။ ဒါကို tunnel-vision empathy လို႕ေခၚပါတယ္။ တစ္ျခားသူေတြအတြက္သာ က်ဥ္းေျမာင္းတဲ့ ခံစားခ်က္ရိွတာမဟုတ္ဘူး၊ သူ႕အတြက္လည္း ခံစားခ်က္က က်ဥ္းေျမာင္းပါတယ္။  အဓိကေမာင္းႏွင္အားက လိင္၊ ပိုက္ဆံနဲ႕ ပါ၀ါတို႕ဘဲျဖစ္ေနျပီး အဲဒီအရာတို႕ရဲေက်းက်ြန္အျဖစ္နဲ႕ သူ႕တစ္ဘ၀လံုး ကုန္ဆံုးသြားေတာ့တာပါဘဲ။

Mach ေတြဟာ လူမွဴစြမ္းေဆာင္ရည္ ျမင့္တတ္ၾကပါတယ္။  ဒါေပမဲ့ ဦးေႏွာက္ေကာင္းသေလာက္၊ ႏွလံုးသားကဖြယ္တယ္တယ္ျဖစ္ေနလို႕ ပါတ္၀န္းက်င္နဲ႕ အေစးမကပ္လွပါဘူး။  သူတို႕ဖန္တီးတဲ့အဆိပ္သီးကို သူတို႕ျပန္စားရတဲ့ သေဘာပဲျဖစ္တယ္။

 (၃) စိတ္ၾကမ္းေ၀ဒနာရွင္ (Psychopath )

သူတို႕ကေတာ့  အမည္းသံုးပြင့္ဆုိင္ထဲမွာ အျပင္းဆံုးအစားပါ။ လကၡဏာေတြအေနနဲ့ လိမ္မယ္၊ ညာမယ္၊ တစ္ဖက္သားကို အေရးမထားဘဲ ရက္စက္မယ္၊ အၾကမ္းဖက္မယ္၊ ျပီးေတာ့ ဘယ္ေတာ့မွလည္း ေနာင္တမရဘူး။ (ဟဲဟဲ- ဆံုးသြားတဲ့ ေတာက ဘၾကီးတစ္ေယာက္နဲ႕တူလိုက္တာ) ဆိုက္ကိုပက္တစ္ေယာက္အတြက္ empathy ဆိုတာ no ပဲ။ သူတို႕မွာ အဖမ္းအဆီးခံရမွာေၾကာက္တဲ့  နည္းနည္းေလးကလြဲလို႕  တျခား ေၾကာငၾ့္ဲကစိတ္ မ်ားမ်ားစားစားမရိွပါ။ ဒါနဲံပဲ ရာဇ၀တ္ေကာင္ေတြ serial killer  ေတြျဖစ္လာၾကတယ္။ ဆုိက္ကိုပက္ serial killer တစ္ေယာက္ကို အင္တာဗ်ဴးရာမွာ (လူေတြကို ေၾကာက္စရာေကာင္းေလာက္ေအာင္ ဘာလို႕ရက္စက္တာလဲ။ သူတို႕ကိုမသနားဘူးလား) လို႕ ေမးတဲ့အခါ  (ႏိုး ႏိုး အဲဒီအပိုင္းကို က်ဴပ္ေမ့ထားတယ္။ ဟုတ္တယ္။ အဲဒီလိုမွ က်ဴပ္ေမ့မထားရင္ ဒီအလုပ္ေတြကို ဘယ္လုပ္ျဖစ္ေတာ့မွာလဲ) တဲ့။

 ”ငါသာ ပထမ ဦးတည္ခ်က္ ” (me-first motives) ေတြ ျပည့္လႊမ္းေနတဲ့၊ ”ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားမွဴ”ကို ငမ္းငမ္းတက္ေနတဲ့ (  celebrity semigod of greed ) ၊ ”၀င့္၀ါမွဳနဲ႕ အႏွစ္သာရကင္းမွဴ”ေတြ (vanity idealized ) လႊမ္းျခံဳေနတဲ့ ပါတ္၀န္းက်င္ေရခံေျမခံမွာ အမဲသံုးပြင့္ဆိုင္ေတြ ေပါက္ပြားခ်င္တိုင္းေပါက္ပြားေနၾကပါတယ္။  ပါတ္၀န္းက်င္မသန္႕ရွင္းရင္ ျခင္၊ယင္၊ ၾကြက္ေတြ ေပါသလိုေပါ့ ..။စာေရးသူက ေျပာတာကေတာ့ က်ြန္မတို႕ကိုယ္တိုင္ အထက္ကေျပာခဲ့သေလာက္ အၾကမ္းစားၾကီးေတြ မဟုတ္ရင္ေတာင္မွ  sub clinical ေခၚတဲ့ ေရာဂါႏုလကၡဏာေလးေတြကိုယ္စီနဲ႕   ဒီအမည္းသံုးပြင့္ဆိုင္ အမ်ိဴးအစားထဲမွာ တနည္းနည္း ပါ၀င္ျပီး ေက်ာင္းေတြ၊ ရံုးေတြ၊ ေစ်းေတြ၊ ေန႕စဥ္ဘ၀ေတြမွာ က်င္လည္ေနၾကပါတယ္တဲ့။ ကိုယ္က်င့္ႏွင္တံ နာနာမတို႕လို႕ကေတာ့ ပါတ္၀န္းက်င္မွာ လူမွဴေရးဒုကၡေပါင္းစံု ျဖစ္ၾကရေတာ့တာပါပဲ.....။

ကဲ - ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ျပန္ေ၀ဖန္လိုက္ၾကရေအာင္...။ အနာသိရင္ ေဆးရိွတယ္မဟုတ္ပါလား...။

မိုးစက္ပြင့္

၂၀၁၀ခုႏွစ္ မတ္လထုတ္ စံပယ္ျဖဴမဂၢဇင္းက ေဒါက္တာစိုးေအာင္ရဲ့  လူမွဴစြမ္းေဆာင္ရည္ဆိုသည္ (၁၀)  ကိုအက်ဥ္းခ်ဴပ္ျပီး ျပန္လည္မ်ွေ၀ျခင္းျဖစ္ပါသည္။  (မူရင္း- Daniel Goleman's Social Intelligence )

photo credit:  fotosearch.com