ေရစီးေကာင္း၍ ျမစ္ေၾကာင္းေျဖာင့္ေစခ်င္ပါသည္...

ဒီရက္ပိုင္းမွာ အီးေမးလ္မွာေရာ အင္တာနက္မွာပါ ဆရာ လူထုဦးစိန္၀င္းရဲ႕အတၱပရဟိတလုပ္ငန္း ေဆာင္းပါး ေတာ္ေတာ္ေလး ျပန္႕ႏွံ႕ေနပါတယ္ (လြန္ခဲ့တဲ့ ဆယ္စုႏွစ္တစ္ခုေလာက္က ဆရာ႕ FMA အဂၤလိပ္စကားေျပာ သင္တန္း တက္ခဲ့ဖူးတာမို႕ ႏွဳတ္က်ိဴးစြာ ဆရာ လို႕ေခၚမိျခင္းပါ)။ ေဆာင္းပါးထဲမွာ ဆရာက NGO လုပ္ငန္းမ်ား အေပၚ လူငယ္မ်ား နားလည္မွဴလြဲ ေရလိုက္လြဲျပီး ကိုယ္က်ိဴးအတြက္ ေမ်ာက္ျပဆန္ေတာင္းသလိုျဖစ္သြားမွာ စိုးရိမ္တဲ့ ေစတနာအျပည္႕အ၀နဲ႕ေရးထားတာကိုလည္း ခံစားရပါတယ္။ အိုုးကိုလွေစခ်င္တဲ့ အိုးထိမ္းသည္က နာနာထုႏွက္သလို အလြန္ထိမိတဲ့ ဆရာ့ေ၀ဖန္ခ်က္ေၾကာင့္ အနာေပၚတုတ္က်ျဖစ္သူေတြလည္း အမ်ားၾကီးရိွမွာပါ။ ဆရာ႕ကို ေထာက္ခံတာ၊ ဆန္႕က်င္တာ တစ္ခုမွမဟုတ္ဘဲ ဆရာေရးတဲ့ေခါင္းစဥ္နဲ႕ ဆက္စပ္ျပီး က်ြန္မ ေခါင္းထဲက ေပၚလာတာေတြကို ခ်ေရးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ယူအင္န္ တို႕ အဲန္ဂ်ီအို တို႕ဆိုတာ ခ်ိဴ႕ငဲ့သူေတြရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ကို တစ္ဖက္တစ္လမ္းက ျဖည့္ဆည္းေပးဖို႕၊ အလွဴရွင္ေတြနဲ႕ ၾကားခံဆက္သြယ္ေပးတဲ့ ေပါင္းကူးတံတားေလးေတြပါ။ (ဒီေနရာမွာ ေဒၚလာရိတ္ဖို႕ အၾကံအဖန္နဲ႕ဖြဲ႕စည္းထူေထာင္ထားတဲ့ အဖြဲ႕မ်ားကို မဆိုလိုပါ။) ရည္ရြယ္ခ်က္အားျဖင့္ ေကာင္းမြန္ျမင့္ျမတ္ လွပါတယ္။ အက်ိဴးအျမတ္မရည္ရြယ္ဘဲ၊ လူမွဴေရးသက္သက္ ေဆာင္ရြက္ဖို႕သာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဖြဲ႕တိုင္းမွာ (၀န္ထမ္းက်င့္၀တ္ ေခၚတဲ့ Code of Conduct) ကိုယ္စီရိွၾကျပီး အေျခခံအားျဖင့္ လူသားခ်င္းစာနာဖို႕၊ ကိုယ္က်င့္သီလ စင္ၾကယ္ဖို႕၊ သမာသမတ္ရိွဖို႕ ဆိုတာေတြ ပါ၀င္ၾကပါတယ္။

ရည္ရြယ္ခ်က္ ဘယ္လိုပင္ေကာင္းေကာင္း ”လူ”နဲ႕ဖြဲ႕စည္းထားတာမို႕ လူသားသဘာ၀ အဆိုးအေကာင္းေတြ ေရာျပြမ္းေနတာပါပဲ။ အတၱၾကီးတဲ့ ၀န္ထမ္းေတြ၊ ေလာဘၾကီးတဲ့၀န္ထမ္းေတြ၊ ေစတနာေခါင္းပါးျပီး ကိုယ္က်ိဴးရွာတဲ႕၀န္ထမ္းေတြ မ်ားလာေလေလ သက္ဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္းဟာ နာမည္ဆိုးထြက္လာေလေလ ပါပဲ။

ပထမဆံုး ဆန္ေတာင္းေတာင္းမေတာင္းေတာင္း ေမ်ာက္ကေတာ့ရိွေနမွာပဲ (ေတာင္းလို႕ေမ်ာက္ျဖစ္တာမဟုတ္) .... ဆန္မေတာင္းေတာ့ ေမ်ာက္မစားရဘူးေပါ႕..... အဓိက က ေမ်ာက္ဘယ္ေလာက္ စားရသလဲ... ေတာင္းေပးတဲ့လူက ဘယ္ေလာက္စားသလဲ ဆိုတာကို ေ၀ဖန္ရမွာပါ ဆိုတဲ့ ေမာင္ငယ္တစ္ေယာက္ရဲ႕စကားကို ႏွစ္သက္စြာ မ်ွေ၀ခ်င္ပါတယ္။

တကယ္က ျမန္မာႏိုင္ငံကရတဲ့အကူအညီက သူမ်ားႏိုင္ငံနဲ႕ယွဥ္ရင္ အလြန္ကိုနည္းပါးလွပါတယ္။ အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ ေအ့ဒ္စ္ လူနာေတြဆိုရင္ ARV ေဆးရတဲ့သူ အဆမတန္နည္းပါးလို႕ ေသမိန္႕ေစာင့္ေနရသလိုပါပဲ။ NGO Report ေတြအရ ARV ရသင့္ရက္နဲ႕မရသူ ေျခာက္ေသာင္းေက်ာ္ ရိွတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ေဆးရ သူတို႕အတြက္ေတာ့ အဲန္ဂ်ီအိုေတြကရတဲ့ ေဆး၀ါးေတြဟာ အသက္နဲ႕အမ်ွ အလြန္တန္ဖိုးၾကီးမားလွပါတယ္။ သူတို႕အတြက္ အကူအညီ ေတာင္းတဲ့သူေတြရိွရပါမယ္။ ရတဲ့အကူအညီကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ျပန္လည္ ျဖန္႕ျဖဴးေပးတဲ႕သူေတြလည္းရိွရပါမယ္။

ယူအင္န္ နဲ႕ အဲန္ဂ်ီအို ၀န္ထမ္းေတြဟာ ေအာက္ပါသေဘာတရားေတြကို ေလ႕က်က္ က်င့္သံုးသူေတြ ျဖစ္သင့္ပါတယ္။

Humanitarian
တစ္ခ်ိဴ႕က ကိုယ္လုပ္ေပးေနရတဲ့ ခ်ိဴ႕ငဲ့သူေတြအေပၚ တကယ္ေစတနာမရိွဘူး။ လုပ္ငန္းအေပၚတကယ္ ယံုၾကည္လို႕မဟုတ္ဘူး။ လခရဖို႕၊ရာထူးရဖို႕၊လူရာ၀င္ဖို႕ စသျဖင့္ စသျဖင့္.....။ နာဂစ္မွာ အလုပ္၀င္တဲ့ လူငယ္တစ္ခ်ိဳ႕က ”နာဂြတ္ဒ္”လို႕ ေျပာေနၾကေတာ့ ဘယ္လိုစိတ္နဲ႕ေျပာႏိုင္ၾကပါလိမ္႕ဆိုျပီး အံ႕ၾသ၀မ္းနည္းမိတယ္။

Cost-effectiveness
Cost-effective ျဖစ္ရပါမယ္။ အရံွဴးအျမတ္တြက္တာမ်ိဴးမဟုတ္ေပမယ့္ စီမံခန္႕ခြဲမွဴေကာင္းေကာင္းနဲ႕ သံုးသင့္မသံုးသင့္ ခ်င့္ခ်ိန္ရမွာပါ။ ဥပမာ တစ္သိန္းဖိုးေလာက္ကူညီထားတဲ့ေနရာကို သြားသြားၾကည္႕တဲ့ ခရီးစရိတ္က ဆယ္သိန္းဘိုးေလာက္ ျဖစ္ေနတာမ်ိဴး ပါ။ တစ္ခ်ိဴ႕၀န္ထမ္းေတြကလည္း ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္သာ ကားစီးသြားရင္သြားမယ္၊ အဖြဲ႕အစည္းတာ၀န္နဲ႕ဆိုရင္ ေလယာဥ္စီးရမွ ဆိုတာမ်ိဴးေတြ ေတြ႕ရပါတယ္။

result-oriented
အဲန္ဂ်ီအို လုပ္ငန္းေတြဟာ profit-oriented မဟုတ္ေပမဲ့ result-oriented ျဖစ္ရပါမယ္။ သစ္ပင္ဘယ္ႏွစ္ပင္စိုုက္လိုက္တယ္ ဆိုတာထက္ သစ္ပင္ဘယ္ႏွစ္ပင္ ရွင္သန္ေနျပီလဲ၊ လူေတြကို ဘယ္ေလာက္ အက်ိဴးျပဳႏိုင္ျပီလဲ ဆိုတာၾကည္႕ရမယ္။ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက အျမဲတမ္းဆိုသလို (လုပ္)လိုက္တာပဲ ေျပာၾကတယ္ (ျဖစ္)သြားတာကို ဂရုျပဳျပီး မေလ႕လာၾကဘူး။

ယူအင္န္ ၊ အဲန္ဂ်ီအိုေလာကမွာ အလုပ္အေပၚမွာ ေစတနာပါပါနဲ႕ လုပ္ကိုင္ေနသူေတြ ရိွသင့္သေလာက္ေတာ့ ရိွေနတာပါပဲ။ နာဂစ္တုန္းက အခက္အခဲၾကား အႏၱရာယ္ၾကားကပဲ အကူအညီေတြ အခ်ိန္မီေပးႏိုင္ေအာင္ မအိပ္မေန ၾကိဳးပမ္းခဲ့သူေတြ ျမင္ခဲ့ရတာပါပဲ။ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေတာၾကိဳအံုၾကားမွာ ဘ၀ကို ျမွဳပ္ႏွံလုပ္ကိုင္ ေနသူေတြလည္း ရိွခဲ့တာပါပဲ။ ဆရာ လူထုဦးစိန္၀င္းရဲ့ေဆာင္းပါးထဲမွာကို .......ေစတနာအစစ္၊ ေမတၱာအစစ္၊ က႐ုဏာအစစ္နဲ႔ လုပ္ေနၾကတဲ့ အင္ဂ်ီအုိေတြနဲ႔ ရွင္းသန္႔တဲ့ လူ ငယ္ေတြလည္း ရွိပါတယ္.... လို႕ ေရးထားခဲ့ တာပါပဲ။ ဆရာ ဆက္ေျပာတာက ............ ဒါေပမယ့္ အစစ္အမွန္သမားေတြက ေမ်ာက္ျပဆန္ေတာင္းသူေတြလုိ “ေျပ (ျပည္) ေပၚမွာ ေရႊေၾကာ္ျငာထုတ္” တဲ့အလုပ္မ်ဳိးေတြ လုပ္ေလ့မရွိေတာ့ သူတုိ႔အေၾကာင္း ကေလးေတြက မသိၾကဘူး။ ကေလးတုိ႔၊ လူငယ္တို႔ဆုိတာ သူတုိ႔အားက် အတုယူရတဲ့ “စံျပဳပုဂိၢဳလ္” (Role Model) ေတြ ရွိဖုိ႔လုိပါတယ္...... ဆိုျပီး ျမန္မာ့အလင္း ဦးတင္ ကို နမူနာေပးခဲ့တာပါ။ ဦးတင္လိုလူမ်ိဴးမရိွေတာ့ဘူးလား....... ” ေမးရင္ သူ႕ေလာက္မေတာ္ေပမယ့္ သူ႕လမ္းစဥ္ကို လိုက္နာေနသူ တစ္ခ်ိဴ႕တစ္ေလ ရိွဦးမွာပါ။ အဲဒီလိုလူေတြကို ေဖၚထုတ္ခ်ီးက်ဴးဖို႕ လူငယ္ေတြက အတုယူ အားက်တဲ့ role-model ျဖစ္ေစဖို႕ အားလံုးမွာ တာ၀န္ရိွေနပါျပီ။ ကိုေက်ာ္သူကိုပဲၾကည့္ပါ။ သူတကာလုပ္ဖို႕၀န္ေလးတဲ့အလုပ္ကို ေအာင္ျမင္ေအာင္ ကိုယ္က်ိဴးမဖက္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ သူ႕ကို ၀ိုင္း၀န္းခ်ီးက်ဴးဖို႕က်ေတာ့ ဘာေၾကာင့္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ၀န္ေလးေနရတာလဲ...... ။ ေစတနာရွင္မေလး မျဖဴျဖဴသင္း ရဲ့ ပရဟိတလုပ္ငန္းေတြကေရာ ....... အဆံုးမရိွေသာ အေတြးေတြပါ။

strong civil society အတြက္ supported system ရိွရပါမယ္။ ပိတ္ဆို႕မွဴေတြၾကီးထြားေနတာနဲ႕အမ်ွ စီးဆင္းေနတဲ့ေရအယာဥ္ဟာ တိုးေ၀ွ႕ေကြ႕ေကာက္စြာ ခရီးဆက္ေနမွာပါပဲ။ ျမစ္ေၾကာင္းကလည္း ေျပာင္းရင္ေျပာင္းသြားပါလိမ့္မယ္။ သူရည္ရြယ္ရာ သမုဒၵရာကမ္းဆီေရာက္ဖို႕ေတာ့ အဓိကျဖစ္ပါတယ္။ တစ္စတစ္စနဲ႕ အေကြ႕အေကာက္လြန္ျပီး အတၱ ျမစ္က်ိဴးအင္းထဲမွာ ကိုယ္ကိုယ္တိုင္ပိတ္မိမေနဖို႕ေတာ့ လိုပါလိမ္႕မယ္။

မိုးစက္ပြင့္